Dillenia, tropikal ormanların büyüleyici bitki örtüsünün bir parçası olan ve Çin, Güneydoğu Asya, Avustralya, Hindistan, Sri Lanka ve Madagaskar gibi çeşitli bölgelerde doğal olarak bulunan bir ağaç veya çalı formunda bir bitkidir. Dillenia cinsi yaklaşık 100 türü içerir ve bu bitki grubu, adı İngiliz botanikçi Johann Jakob Dillenius’ten almıştır. Dillenia suffruticosa, Brunei’nin ulusal çiçeği olarak da bilinmektedir.
Dillenia’nın Fiziksel Özellikleri
Dillenia bitkisi, evde yetiştirildiğinde yaklaşık 1.5 metreye kadar büyüyebilirken, doğal yaşam alanlarında 15 ila 30 metreye kadar ulaşabilir. Bitkinin büyüme hızı orta derecelidir ve genellikle yıl boyunca yeşilliğini koruyan çok yıllık bir bitkidir. Uygun iklim koşullarında 50 yıl ve daha uzun süre yaşayabilirler.
İklim ve Ortam Koşulları
Dillenia, geniş bir sıcaklık aralığına dayanabilen bir bitkidir. Yüksek nem oranının tercih edildiği yaz aylarında en ideal sıcaklık +25 ila +30°C arasındadır. Kışın ise çok kısa süreliğine +2°C’ye kadar düşen sıcaklıklara dayanabilir. Yüksek nem oranını sevmesine rağmen, ev ortamına da adapte olabilir. Aydınlık ışık tercih eder ancak yarı gölge koşullara da alışabilir.
Toprak ve Sulama Gereksinimleri
Dillenia için uygun bir toprak, kum bazlı, verimli ve oldukça gevşek bir yapıya sahip olmalıdır. Toprağın pH seviyesi 5.5 ile 7 arasında olmalı, alkali topraklardan kaçınılmalıdır. Yaz aylarında bol sulama gerektirirken, kış aylarında serin koşullarda daha nadir sulama yeterlidir.
Gübreleme ve Üreme
Büyüme döneminde kompleks gübre kullanılması, çiçeklenme döneminde ise güzel çiçekli bitkiler için uygun bir takviye gübre verilmesi önerilir. Dillenia, tohumlarla çoğaltılabilir; tohumlar ilk olarak suya batırılır ve daha sonra turba ve kum karışımına ekilir. Yüksek sıcaklıkta (yaklaşık +25 ila +28°C) filizlenmesi sağlanır. Çelikle üretilmesi oldukça zordur.
Çiçek Açma ve Meyve Verme
Dillenia, özellikle yaz aylarında çiçek açar, ancak çiçeklenme dönemi erken ilkbahardan sonbahara kadar sürebilir. Çapı 15 cm kadar olan büyük çiçekleri güzel bir kokuya sahiptir, gece açıp gün ortasına doğru solabilir. İlk çiçeklenme genellikle bitkinin 3-4 yaşında olduğu zaman meydana gelir.
Dillenia’nın Yararları ve Kullanım Alanları
Dillenia bitkisinin birçok faydası bulunur. Hindistan’da, Dillenia indica türünün meyveleri besin değeri yüksek olduğu için tüketilir, bu meyvelerden meyve suyu yapılır, reçel hazırlanır ve birçok yerel yemeğe eklenir. Sri Lanka’da, meyvelerden dondurma yapılır. Taze sürgünler ve yapraklar da Tayland’da yemek yapımında kullanılırken, Malezya’da yiyecekleri sarmak için kullanılmaktadır. Üç yıl suda bekletilmiş ahşabı, yapı malzemesi olarak değerlendirilir. Meyveler bazen sabun yapmak için de kullanılır. Geleneksel tıpta, yaprak ve kök özleri, kepek tedavisinde kullanılırken, kabuğu ağrı kesici ve anti-inflamatuar özellikler taşır. Hindistan’da, bu bitkinin tarımsal üretime dahil edilmesi konusunda çalışmalar yapılmaktadır. Halk arasında, meyvelerini fillerin çok sevdiğine inanılıp bu nedenle “fil elması” olarak da adlandırılır.
